نظام های بازنشستگی
مقدمه
بازنشستگی در واقع مرحله‌ای
قراردادی از زندگی است که در است که فرد
با اراده خود دیگر ضرورتی برای ادامه کار و فعالیت نمی بیند (کار فعالیت اقتصادی فکری
یا بدنی است که به منظور کسب درآمد (نقدی و یا غیرنقدی) صورت پذیرد و هدف آن تولید
کالا یا ارائه خدمت است) و می‌توانند در به
فعالیت های دیگری بجز کار با تعریف اشاره شده و یا در خانه استراحت نماید و به کارهای
مورد علاقۀ خود بپردازند. از آنجایی که دورۀ بازنشستگی معمولا با شروع سالمندی همراه
است و در جهان به مقطع سنی بالای ۶۵
سال اشاره دارد
و بنابراین بخش پایانی چرخهٔ حیات انسان است. سازمان بهداشت جهانی سالمندی را به این
صورت تعریف می کند: سالمند جوان 60 تا 74 سال، سالمند 74 تا 90 سال و سالمند پیر
90 سال به بالا..
نسل نقره ای (Silver Generation)
نسل نقره‌ای معمولاً به افراد مسن، معمولاً ۶۰ سال به بالا، اشاره دارد. این گروه جمعیتی
با طول عمر بیشتر، قدرت اقتصادی بالاتر، و سبک زندگی در حال تحول شناخته میشود. در
اینجا برخی از ویژگی‌های کلیدی نسل نقره‌ای آورده شده است:
1. فعال
و مستقل – بسیاری از سالمندان امروزی
سالم‌تر، فعال‌تر و مایل به حفظ استقلال خود برای مدت طولانی‌تری هستند.
2. درگیر با دنیای دیجیتال – اگرچه بومی دیجیتال نیستند، اما بسیاری
از آنها با فناوری سازگار شده‌اند و از گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی و خرید
آنلاین استفاده می‌کنند.
3. قدرت اقتصادی –
با دارایی‌های انباشته‌شده و حقوق بازنشستگی، آنها تأثیر قابل توجهی بر بازارهای مصرفی،
به‌ویژه در حوزه‌های بهداشت، سفر و تفریح دارند.
4. یادگیری مادام‌العمر – بسیاری از آنها به دنبال تحصیل بیشتر،
یادگیری مهارت‌های جدید یا دنبال کردن علایق خود هستند.
5. سلامت‌محور –
تندرستی، مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه و تناسب اندام از اولویت‌های مهم این گروه محسوب
میشوند.
6. فعالیت اجتماعی – مشارکت در جامعه، کار داوطلبانه و حفظ
روابط اجتماعی از جنبه‌های مهم سبک زندگی آنها است.
سازمان ملل متحد شعار جهانی
روز سالمند در سال ۲۰۲۴
را «سالمندی همراه
با عزت و کرامت (Ageing
with Dignity)»
اعلام کرده است که اهمیت توجه به استراتژی‌های حفظ کرامت سالمندان در جامعه و خانواده
را دوچندان می‌کند.
تفاوت سالمندی و
بازنشستگی
در اینجا باید بین سالمندی
و بازنشستگی تفاوت قایل گردید. بازنشستگی، یا عمل ترک شغل یا ترک کار پس از رسیدن به
سن معین، از قرن هجدهم بصورت قانونی و عرف ایجاد گردید و بازنشستگی به عنوان یک سیاست
و رویه دولتی در اواخر قرن نوزدهم و قرن بیستم توسط کشورها اتخاذ شد.
بازنشستگی مستلزم آن است که
فرد دارایی های انباشته ای برای مخارج این دوران داشته باشد با به تعویق انداختن سن
بازنشستگی، کارگران می توانند از سطح بالاتری از هزینه های زندگی لذت ببرند.
در ادبیات حوزه تأمین اجتماعی،
به دلیل تفاوت ماهیت و به خصوص حدود و گستره عام و خاص حمایتهای تأمین اجتماعی از
جمله بازنشستگی در کشورهای مختلف جهان، تعاریف متفاوتی از بازنشسگی ، از کار
افتادگی و بیکاری ( تامین اجتماعی (Social protectionارائه شده است. با این حال، مفهوم اصلی
آن بدین معناست که در مواردی که معضلاتی در تحصیل و کسب درآمد افراد جامعه به عللی،
ازجمله بیماری، بیکاری، از کارافتادگی و سالمندی پدید آید، در آن صورت حمایت افراد
از منظر تأمین یا جبران
درآمد آن، به عهده نهاد تأمین اجتماعی است. در این چارچوب ، هدف اصلی از استقرار
نظام تأمین اجتماعی و نیز نظام بازنشستگی در جامعه برقراری عدالت اجتماعی است. البته
اهداف ایجاد این نوع نظام در یک چارچوب کلی تر در قالب اهداف سنتی و جدید دسته بندی
میشود به نحوی که در رویکرد سنتی به نظام تأمین اجتماعی و بازنشستگی بر کاهش فقر و
تأمین نیازها، جبران خسارات، توزیع مجدد درآمد میان گروههای جمعیتی و جایگزینی و حفظ
درآمد افراد جامعه تأکید میشود. در واقع مطابق این رویکرد، تأمین اجتماعی نه تنها به
عنوان یک چتر حمایتی که مساعدت اجتماعی را ارائه مینماید، بلکه عملکردی نیز در جهت
کمک به حفظ موقعیت افراد و خانواده آنها در مواقعی که از اختلال در درآمد رنج میبرند،
دارد. این هدف پایه مستمریهای مشارکتی (حق بیمه ای) در یک سیستم تأمین اجتماعی مثل
غرامت دستمزد ایام بیماری، مزایای ایام بارداری و یا مقرری بیمه بیکاری است. همچنین
یکی از آثار به کارگیری و اعمال سیاستهای تأمین اجتماعی و بازنشستگی، توزیع مجدد منابع
مالی میان از افراد در سن کار به افراد بازنشسته است.
تاریخچه نظام های بازنشستگی در جهان
دوران باستان و
قرون وسطی
- در دوران باستان،
مفهوم بازنشستگی وجود نداشت و افراد تا زمانی که توانایی داشتند کار می‌کردند.
- در امپراتوری روم،
سربازان و کارمندان دولتی پس از چندین سال خدمت، حقوق بازنشستگی دریافت می‌کردند.
آگوستوس در حدود ۱۳
قبل از میلاد یک سیستم حقوق بازنشستگی برای سربازان رومی
تأسیس کرد که از خزانه نظامی تأمین می‌شد.
دوره مدرن اولیه
(قرن ۱۷ تا ۱۹)
- در قرن ۱۸، برخی
مقامات نظامی و دولتی در اروپا حقوق بازنشستگی دریافت می‌کردند، اما اکثر
مردم تا زمانی که دیگر قادر به کار نبودند، مشغول کار می‌ماندند.
- کاتن ماتر، وزیر و نویسنده پیوریتن‌های
( Puritans) نیوانگلند قرن هجدهم، پیشنهاد کرد که افراد مسن باید به بازنشستگی
راضی باشند.
- آلمان (۱۸۸۹): اولین سیستم بازنشستگی مدرن توسط صدراعظم اتو فون بیسمارک (Otto von Bismarck) تحت حکومت قیصر ویلهلم اول
معرفی شد. بیسمارک سن
بازنشستگی را ۷۰ سال تعیین کرد که بعدها در ۱۹۱۶ به ۶۵ سال کاهش یافت.
این سیستم برای حمایت از کارگران مسن در دورانی با امید به زندگی کوتاه‌تر
طراحی شده بود.
قرن ۲۰: گسترش نظام
های بازنشستگی
- بریتانیا (۱۹۰۸): قانون بازنشستگی، مستمری کوچکی برای شهروندان کم‌درآمد
بالای ۷۰ سال
فراهم کرد.
- سازمان بین المللی کار
(۱۹۳۳ ) مقاوله نامه شماره ۳۵ بیمه سالمندی (صنعت و غیره) را تصویب کرد
- ایالات متحده (۱۹۳۵): قانون تأمین
اجتماعی که توسط رئیس‌جمهور فرانکلین روزولت امضا شد، سن
بازنشستگی را ۶۵
سال تعیین کرد.
- فرانسه (۱۹۴۵): سیستم تأمین اجتماعی فرانسه، سن بازنشستگی را ۶۵ سال تعیین
کرد که بعدها چندین بار تغییر یافت.
- ژاپن (۱۹۴۲): ژاپن سیستم بازنشستگی عمومی را معرفی کرد که به تدریج
مزایای بیشتری ارائه داد.
- سازمان بین المللی کار (۱۹۵۲) مقاوله نامه شماره 102: مقاوله نامه
جامع تأمین اجتماعی (حداقل استانداردها)
را تصویب کرد که در ان به موضوع مزایا بازنشستگی و و الزام کشور ها به پیاده
سازی نظام مزایا بازنشستگی پرداخته شد.
حوزه کاربرد: این کنوانسیون
یکی از جامع‌ترین کنوانسیون‌های ILO در زمینه تأمین اجتماعی است و مزایای مختلفی از جمله مستمری بازنشستگی را پوشش
می‌دهد.
مفاد کلیدی:
کشورها را ملزم می‌کند
تا سیستم مزایای بازنشستگی را برای کارگران ایجاد کنند.
حداقل استانداردها
را برای سطح مزایا تعیین می‌کند تا اطمینان حاصل شود که این مزایا برای حفظ استاندارد
زندگی مناسب کافی هستند.
ارائه مستمری به تمامی
کارگران، از جمله کارگران بخش غیررسمی را تشویق می‌کند.
تصویب: این کنوانسیون
توسط بسیاری از کشورها تصویب شده و به عنوان معیاری برای سیستم‌های تأمین اجتماعی در
سراسر جهان شناخته میشود.
- سازمان بین المللی کار (۱۹۶۷) مقاوله
نامه شماره 128: کنوانسیون از کار افتادگی، پیری و مزایای بازماندگان، را
تصویب کرد
حوزه کاربرد: این کنوانسیون
به طور خاص بر مزایای بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان تمرکز دارد.
مفاد کلیدی:
استانداردهای بالاتری
را برای مستمری بازنشستگی نسبت به کنوانسیون شماره ۱۰۲ تعیین می‌کند.
مستلزم آن است که مزایای
بازنشستگی به عنوان درصدی از درآمد قبلی کارگر یا مبلغی ثابت پرداخت شود.
تعدیل دوره‌ای مستمری‌ها
را برای تطبیق با تورم و افزایش هزینه‌های زندگی تشویق می‌کند.
تصویب: این کنوانسیون
نسبت به کنوانسیون شماره ۱۰۲ کمتر تصویب شده است، اما راهنمایی‌های دقیق‌تری ارائه می‌دهد
- سازمان بین المللی کار (۱۹۸۲) مقاوله نامه شماره 157: کنوانسیون حفظ
حقوق تامین اجتماعی را تصویب کرد.
حوزه کاربرد: این کنوانسیون
بر حمایت از حقوق تأمین اجتماعی کارگران مهاجر، از جمله مزایای بازنشستگی، تمرکز دارد.
مفاد کلیدی:
اطمینان می‌دهد که
کارگرانی که بین کشورها جابه‌جا میشوند، حق خود را برای دریافت مستمری بازنشستگی از
دست ندهند.
توافق‌نامه‌های دوجانبه
یا چندجانبه بین کشورها را برای هماهنگی سیستم‌های تأمین اجتماعی تشویق می‌کند.
تصویب: این کنوانسیون
توسط تعداد کمتری از کشورها، عمدتاً کشورهایی با جمعیت زیاد کارگران مهاجر، تصویب شده
است.
قرن ۲۱ افزایش سن بازنشستگی و تنوع شیوه های کار:
- سازمان بین المللی کار (۲۰۱۲) توصیه نامه شماره 202: حداقل حفاظت اجتماعی
را تصویب کرد
حوزه کاربرد: این توصیه‌نامه راهنمایی‌هایی
برای ایجاد کف حمایت اجتماعی، از جمله مستمری بازنشستگی، ارائه می‌دهد.
مفاد کلیدی:
توصیه می‌کند که کشورها امنیت درآمدی پایه
را برای افراد سالمند از طریق مستمری یا سایر روش‌ها تضمین کنند.
بر اهمیت پوشش همگانی، از جمله کارگران
بخش غیررسمی، تأکید می‌کند.
گسترش تدریجی سیستم‌های حمایت اجتماعی
را برای ارائه سطوح بالاتری از مزایا تشویق می‌کند
- بسیاری از کشورها به دلیل افزایش امید به زندگی
و مشکلات مالی،
شروع به افزایش سن بازنشستگی کردند.
- سن بازنشستگی در ایالات متحده
از ۶۵ به ۶۷ سال
افزایش یافت (بر اساس سال تولد).
- فرانسه در سال ۲۰۲۳ تلاش کرد تا
سن بازنشستگی را از ۶۲
به ۶۴ سال افزایش دهد.
- آلمان سن بازنشستگی را تا ۶۷ سال تا سال
۲۰۲۹ افزایش داد.
- برخی کشورهای اسکاندیناوی سیستم
بازنشستگی انعطاف‌پذیری دارند که به افراد امکان می‌دهد مدت بیشتری کار
کنند.
تاریخچه نظام های بازنشستگی
در ایران
آغاز نظام
بازنشستگی در ایران
نظام بازنشستگی در ایران
در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی (۱۹۰۸
میلادی) با تصویب «قانون وظایف» در مجلس اول
مشروطه آغاز شد که به موجب آن، کارمندان دولت مشمول دریافت حقوق بازنشستگی و وظیفه
شدند. در سال ۱۳۰۱، با تصویب «قانون استخدامی»، دایره‌ای به نام «دایره تقاعد» در
وزارت مالیه تشکیل شد که مسئول اجرای قوانین مربوط به بازنشستگی کارکنان دولت بود.
سال ۱۳۰۱ (۱۹۲۲ میلادی): «قانون استخدام کشوری» به تصویب
رسید و در فصل چهارم آن، اصولی برای بازنشستگی تعیین شد. بر اساس این قانون:
o
کارمندان
با ۵۵ سال سن
و ۲۵ سال سابقه خدمت
می‌توانستند بازنشسته شوند.
o
سن
بازنشستگی اجباری ۷۰
سال تعیین شد.
سال ۱۳۰۹ (۱۹۳۰ میلادی): شرط سنی حذف شد و
کارمندان می‌توانستند با داشتن ۲۰
سال سابقه خدمت متوالی یا ۲۵
سال خدمت متناوب، بدون توجه به سن، بازنشسته شوند.
سال ۱۳۲۶ ( ۱۹۴۸ میلادی) صندوق‌های بازنشستگی، پس انداز و
رفاه کارکنان صنعت نفت(Provident Fund) تشکیل شد.
سال ۱۳۳۱، «لایحه قانونی بیمه‌های اجتماعی
کارگران» تصویب شد که سن بازنشستگی را برای مردان ۶۵ سال و برای زنان ۶۰ سال
تعیین می‌کرد. در سال ۱۳۳۴، با اضافه شدن شرط ۳۰ سال سابقه کار، در عمل سن مؤثر
بازنشستگی کاهش یافت. همچنین، برای مشاغل سخت و زیان‌آور، ۵ سال از سن لازم برای
بازنشستگی زنان کاسته شد.
سال ۱۳۳۴ (۱۹۵۵ میلادی): با اضافه شدن شرط ۳۰ سال سابقه کار، در
عمل سن مؤثر بازنشستگی کاهش یافت.
سال ۱۳۳۶ قانون صندوق اختصاصی بازنشستگی و تعاون
اداره پلیس راه‌آهن دولتی ایران تصویب شد.
سال ۱۳۳۹، با حفظ شرط سابقه، ۵ سال
از سن بازنشستگی عادی کاسته شد و برای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، سابقه
۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب افزوده شد. در سال ۱۳۵۴، «قانون تأمین اجتماعی»
تصویب شد که سن بازنشستگی را برای مردان ۶۰ سال و برای زنان ۵۵ سال تعیین کرد. در
سال ۱۳۷۱، با اصلاح مواد ۷۲ و ۷۷ و تبصره ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، سن
بازنشستگی مردان به ۵۰ سال و زنان به ۴۵ سال کاهش یافت.
سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۵ میلادی): در «قانون تأمین اجتماعی»، سن
بازنشستگی همچنان برای مردان ۶۰
سال و برای زنان ۵۵
سال باقی ماند.
سال ۱۳۵۸
( ۱۹۷۹ میلادی) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب گردید و بر
اساس اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بازنشستگی
و تأمین اجتماعی به رسمیت شناخته شده و از آن به عنوان حقی برای مردم و تکلیفی برای
دولت یاد میشود.
سال ۱۳۷۱ (۱۹۹۲ میلادی): بر اساس «قانون اصلاح
مواد (۷۲ و ۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی»، سن بازنشستگی مردان به ۵۰ سال و زنان به ۴۵ سال کاهش یافت.
وضعیت کنونی سن بازنشستگی
- سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴ میلادی): بر اساس قوانین موجود، سن بازنشستگی برای مردان ۶۰ سال و برای
زنان ۵۵ سال
تعیین شده است. با این حال، با داشتن ۳۵
سال سابقه پرداخت بیمه، امکان بازنشستگی زودتر از موعد وجود
دارد.
این تغییرات نشان‌دهنده
تلاش‌های مداوم برای تطبیق نظام بازنشستگی با شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور است.
در سال‌های اخیر، با توجه
به افزایش امید به زندگی و نیاز به پایداری صندوق‌های بازنشستگی، پیشنهادهایی برای
افزایش سن بازنشستگی مطرح شده است. بر اساس بند الحاقی «خ» ماده ۲۹ قانون برنامه
هفتم توسعه، سن بازنشستگی برای مردان به ۶۲ سال و برای زنان به ۵۵ سال افزایش
خواهد یافت. همچنین، سنوات مورد نیاز برای بازنشستگی به‌صورت پلکانی تغییر خواهد
کرد.
این تغییرات نشان‌دهنده
تلاش برای تطبیق نظام بازنشستگی با شرایط جمعیتی و اقتصادی کشور است.
چالش‌ها و اجرا
افزایش جمعیت سالخورده (پیری جمعیت)
با کاهش نرخ زادوولد و افزایش
امید به زندگی، جمعیت جهان به سرعت در حال پیر شدن است. این پدیده باعث افزایش نسبت
افراد بازنشسته به جمعیت فعال شده است.
سن بازنشستگی در اغلب کشورها،
پایین است ضمن آنکه، نسبت آن با امید به زندگی نیز، تناسب ندارد که در نتیجه، مستخدمان
پس از دوره کاری، مدت زمان طولانی از مزایای صندوق بازنشستگی بهرهمند میشوند که خود
موجب افزایش بار مالی و کاهش توان ایفای تعهدات میشود. بهعنوان مثال زمانی که امید
به زندگی در ایران ۵۴
سال بود سن بازنشستگی
برای مردان ۶۰
سال و زنان ۵۵ سال در نظر گرفته شد و امید به زندگی امید
به زندگی در سال ۱۴۰۱
در زنان ۷۸.۵ سال و در آقایان ۷۶.۲ سال اعلام شده است لیکن هنوز همان سن بازنشستگی
برقرار است
چالش:
·
فشار بر سیستم‌های بازنشستگی به دلیل کاهش
نسبت کارگران به بازنشستگان.
·
افزایش هزینه‌های تأمین اجتماعی و مستمریهای
بازنشستگی.
·
نیاز به بازنگری در سن بازنشستگی و افزایش
آن برای تطبیق با افزایش امید به زندگی
ناکافی بودن سیستم‌های تأمین اجتماعی
در بسیاری از کشورها، به‌ویژه
کشورهای در حال توسعه، سیستم‌های تأمین اجتماعی ضعیف یا ناکافی هستند.
چالش:
·
عدم پوشش کامل کارگران، به‌ویژه در بخش
غیررسمی.
·
پایین بودن میزان مستمریهای بازنشستگی
که کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد.
·
نبود سیستم‌های پایدار برای تأمین مالی
مستمری‌ها
اقتصاد غیررسمی و عدم دسترسی به مستمری
بخش قابل توجهی از کارگران
جهان در بخش غیررسمی مشغول به کار هستند و به سیستم‌های رسمی تأمین اجتماعی دسترسی
ندارند.
چالش:
·
عدم مشارکت این کارگران در سیستم‌های بازنشستگی.
·
وابستگی این افراد به خانواده یا پس‌اندازهای
شخصی در دوران بازنشستگی.
·
افزایش خطر فقر در میان سالمندان.
نابرابری جنسیتی در مستمری‌ها
زنان به دلیل وقفه‌های شغلی
(مانند مراقبت از کودکان)، دستمزدهای پایین‌تر و طول عمر بیشتر، اغلب مستمری کمتری
دریافت می‌کنند.
چالش:
·
افزایش خطر فقر در میان زنان سالمند.
·
نیاز به اصلاح سیستم‌های بازنشستگی برای
کاهش شکاف جنسیتی
تغییرات بازار کار
افزایش مشاغل موقت، پاره‌وقت
و خوداشتغالی باعث کاهش مشارکت کارگران در سیستم‌های بازنشستگی شده است.
چالش:
·
کاهش مشارکت کارگران در طرح‌های بازنشستگی.
·
نیاز به طراحی سیستم‌های بازنشستگی انعطاف‌پذیر
برای تطبیق با اشکال جدید کار.
تأثیرات اقتصادی و تورم
تورم و نوسانات اقتصادی می‌توانند
ارزش مستمریهای بازنشستگی را کاهش دهند.
چالش:
·
کاهش قدرت خرید بازنشستگان به دلیل تورم.
·
نیاز به تعدیل دوره‌ای مستمری‌ها برای
تطبیق با افزایش هزینه‌های زندگی
تغییرات جمعیتی و مهاجرت
مهاجرت کارگران جوان از کشورهای
در حال توسعه به کشورهای توسعه‌یافته باعث کاهش جمعیت فعال در کشورهای مبدأ میشود.
چالش:
·
کاهش پایه مالیاتی برای تأمین سیستم‌های
بازنشستگی در کشورهای در حال توسعه.
·
افزایش فشار بر سیستم‌های بازنشستگی در
کشورهای مقصد
ناکافی بودن پس‌انداز شخصی
توضیح: بسیاری از افراد به
دلیل درآمد پایین یا عدم آگاهی کافی، پس‌انداز کافی برای دوران بازنشستگی ندارند.
چالش:
·
افزایش وابستگی به سیستم‌های دولتی بازنشستگی.
·
افزایش خطر فقر در میان بازنشستگان
چالش‌های سیاسی و مدیریتی
تصمیم‌گیری در مورد اصلاح سیستم‌های
بازنشستگی اغلب با چالش‌های سیاسی همراه است.
چالش:
·
مقاومت در برابر افزایش سن بازنشستگی یا
کاهش مزایا.
·
نیاز به ایجاد اجماع سیاسی برای اجرای
اصلاحات پایدار
تغییرات آب‌وهوایی و بحران‌های جهانی
بحران‌هایی مانند تغییرات آب‌وهوایی،
همه‌گیری‌ها و جنگ‌ها می‌توانند بر سیستم‌های بازنشستگی تأثیر بگذارند.
چالش:
·
کاهش رشد اقتصادی و افزایش بدهی‌های دولتی.
·
کاهش توانایی دولت‌ها برای تأمین مستمریهای
بازنشستگی.
کار پس از
بازنشستگی و روندهای مدرن
- بازنشستگی تدریجی: بسیاری از کشورها به افراد اجازه می‌دهند که به‌صورت
پاره‌وقت کار کنند و همزمان مستمری بازنشستگی دریافت کنند.
- کار پس از بازنشستگی: در کشورهایی مانند ژاپن و ایالات متحده، افراد مسن به
دلیل کمبود نیروی کار تشویق میشوند که در بازار کار بمانند.
- پیشنهادات برای افزایش سن
بازنشستگی: برخی اقتصاددانان و پژوهشگران
پیشنهاد داده‌اند که سن بازنشستگی به ۷۰
سال یا بیشتر افزایش یابد، زیرا امید به زندگی بیشتر شده است
در جهان امروز، برخی حرفه‌ها
و مشاغل دارای محدودیت سنی برای بازنشستگی اجباری نیستند، یا افراد می‌توانند در
آنها بدون محدودیت سنی به فعالیت ادامه دهند. این مشاغل معمولاً وابسته به تجربه،
دانش، خلاقیت یا مهارت‌های فردی هستند و کمتر تحت تأثیر توانایی‌های جسمی قرار می‌گیرند.
در ادامه، برخی از مهم‌ترین این حرفه‌ها را معرفی می‌کنم:
۱. مشاغل علمی و دانشگاهی
- اساتید دانشگاه و پژوهشگران: در بسیاری از کشورها، استادان دانشگاه و محققان می‌توانند
تا زمانی که توانایی تدریس و تحقیق دارند، فعالیت کنند.
- پزشکان و جراحان: در برخی کشورها، پزشکان تا زمانی که مجوز پزشکی داشته
باشند و از نظر جسمی و ذهنی توانمند باشند، می‌توانند کار کنند.
۲. حرفه‌های مدیریتی و مشاوره‌ای
- مدیران عامل و کارآفرینان: بسیاری از مدیران شرکت‌های بزرگ، کارآفرینان و صاحبان
کسب‌وکارها حتی در سنین بالا به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
- مشاوران کسب‌وکار: این حرفه بیشتر بر تجربه و دانش متکی است و سن بازنشستگی
در آن محدودیتی ندارد.
۳. مشاغل حقوقی و قضایی
- وکلا و قضات: در بسیاری از کشورها، وکلا می‌توانند تا هر سنی به
فعالیت ادامه دهند. در برخی کشورها، سن بازنشستگی قضات تعیین‌شده است، اما در
برخی دیگر می‌توانند مدت بیشتری کار کنند.
۴. مشاغل هنری و فرهنگی
- نویسندگان و روزنامه‌نگاران: نویسندگی و روزنامه‌نگاری نیاز به توان جسمی خاصی ندارد
و بسیاری از افراد تا سنین بالا در این حوزه فعالیت می‌کنند.
- موسیقیدانان، نقاشان، بازیگران و
فیلم‌سازان: در دنیای هنر، بسیاری از
هنرمندان تا آخر عمر به خلق آثار هنری ادامه می‌دهند.
۵. مشاغل مرتبط با فناوری و
نوآوری
- مهندسان نرم‌افزار و برنامه‌نویسان: در صنعت فناوری، اگرچه جوان‌ترها نقش پررنگی دارند، اما
مهندسان و متخصصان باسابقه تا زمانی که توانایی ذهنی و فنی دارند، می‌توانند
فعالیت کنند.
- دانشمندان داده و متخصصان هوش
مصنوعی: این حرفه‌ها به تجربه و مهارت‌های
تحلیلی وابسته هستند و محدودیت سنی برای آنها وجود ندارد.
۶. مشاغل مذهبی و معنوی
- روحانیون و رهبران مذهبی: بسیاری از رهبران مذهبی در سراسر جهان تا سنین بسیار
بالا به فعالیت‌های معنوی و آموزشی ادامه می‌دهند.
۷. مشاغل ورزشی خاص
- مربیان ورزشی: برخلاف ورزشکاران حرفه‌ای که محدودیت سنی دارند، مربیان
می‌توانند تا زمانی که توانایی دارند، فعالیت کنند.
نظر دهید